Genç sporcularda ‘Ani Ölüm’ görülme ihtimali yaklaşık yılda 200.000 sporcuda bir olduğunu biliyor musunuz? Erkeklerin riski ise kadın sporculara göre beş kat fazla.
Ailesel yüksek kolesterol hastalığı bulunan 30 yaşından genç insanların ve 35 yaşın üstündeki sporcuların ani ölüm nedeni yüzde 90 ihtimal ile koroner kalp hastalığı olabilir. Bu durumla karşılaşılmaması için spor yaparken bol sıvı alınması çok önemli.
Kalp ve Damar Cerrahi Prof. Dr. Mehmet Salih Bilal sporcularda görülen ani ölüm olaylarının çok nadir bir durum olduğunu ve paniğe kapılmaya gerek olmadığını söyledi.
“SPORCULARDA ANİ ÖLÜM NADİR GÖRÜLEN BİR OLAYDIR”
Prof. Dr. Mehmet Salih Bilal: Düzenli spor yapma alışkanlığının kalp hastalıklarından korunmadaki yararı günümüzde iyi bilinmektedir. Egzersizden uzak yaşam tarzı koroner kalp hastalığı için dördüncü önemli risk faktörü olarak gösterilmektedir. Diğer taraftan sporcularda görülen ani ölüm olayları bu konuda sanki bir çelişki varmış gibi düşünülmesine yol açıyor olabilir. Gazete başlıklarında yer alan “Bir müsabakada sporcunun ani ölümü” haberi anne ve babalarda kendi çocuklarının da başına böyle bir olayın gelebileceği korkusunu yaratabilir. Ancak toplumsal algılama farklı gibi olsa da genç sporcularda ani ölüm oldukça nadir bir durumdur. Görülme ihtimali yaklaşık yılda 200.000 sporcuda birdir. Erkek sporcularda kadın sporculara göre beş kat fazla bildirilmiştir. Kalple ilgili olmayan sebepler yüzde 22 civarındadır.
“FORMDAKİ SPORCUDA DA KALP HASTALIĞI OLABİLİR”
Prof. Dr. Mehmet Salih Bilal: Ani ölüm görülen sporcularda yapılan araştırmalar hepsinin ciddi bir hastalığı , özellikle de kalp hastalığı olduğunu göstermiştir. Çok formda görünen bir kişide de önemli bir kalp hastalığı bulunabilir. Travma olmayan hallerde gençlerde ani ölüm nedeni genellikle doğumsal kalp hastalıklarıdır. Bunların arasında kalp duvarlarının kalınlaşmasına yol açan “hipertrofik kardiyomyopati” denilen kalp kası hastalığı en sık görülmekte ve vakaların yarısından sorumlu tutulmaktadır. Bu hastalıkta kalınlaşan kalp kası bazen kalbi besleyen koroner damarları sıkıştırarak ayrıca kalbin beslenmesini de bozmaktadır. Bu hastalık ailesel bir geçiş göstermekte olup genellikle ailede sebebi bilinmeyen bayılma, özellikle efor sarf ederken kendini kaybetme ve ani ölüm hikayesi mevcuttur. Göğüs filmi, elektro çekilmesi ve eko yapılması teşhis için yeterli olmaktadır. Toplumda görülme sıklığı 500 kişide birdir. Bundan sonra görülme sıklığı olarak ikinci sırada doğuştan koroner arter anormallikleri gelmekte olup bunun değişik çeşitleri mevcuttur. Erken yorulma, göğüs ağrısı ve efor sırasında bayılma şeklinde belirti verirler. Halk arasında damar sertliği denilen türdeki koroner hastalığı 30-35 yaşlarında sebepler arasında kendini göstermeye başlarken, 35 yaşından sonra açık farkla en yaygın sebep halini almaktadır. Bu yaşın üstündeki sporcularda ani ölüm nedeni yüzde 90 ihtimal ile koroner kalp hastalığıdır. Ailesel yüksek kolesterol hastalığı bulunan 30 yaşından genç insanlarda da koroner hastalığı ani ölüm nedeni olabilmektedir. Kalp kasının virüslere bağlı iltihabı durumları, kalp ritm bozuklukları ve kalbin elektriksel sistemi ile ilgili hastalıklar, kalbin sağ karıncığının anomalileri, bazı ilaç bağımlılıkları, aort kapağı darlıkları diğer önemli sebeplerdir. Marfan hastalığı bulunan kişilerde aort yırtılmaları da bir diğer nedeni oluşturur.
“SPORCU KALBİ SENDROMU”NU AYIRT ETMEK ZOR..
Bu hastalıkların görülme sıklıklarının az oluşu nedeniyle sporcularda veya spora başlayacaklarda en ileri tetkikler yapılmak suretiyle teker teker araştırılması önerilmemektedir. Bunun için yüksek riskteki bir sporcuyu tesbit etmek için 200.000 sporcunun araştırılması gerekir. Bu samanlıkta iğne aramaya benzer. Ayrıca mevcut araştırma yöntemlerinin yüzde 100 spesifik ve duyarlı olması da söz konusu değildir. Bazı sporcularda gelişen “sporcu kalbi sendromu” denilen tabloda görülen kalp büyümesi, kalp hızında yavaşlama ve kalp üfürümü gibi bulguların gerçek bir hastalıktan ayırt edilmesi güç olabilir. Hipertrofik kardiyomiyopati gençlerde görülen en sık ani ölüm nedeni olmasına rağmen bunu en iyi gösteren ekokardiyografi tetkikinin sporculara rutin olarak yapılması bile ekonomik maliyeti nedeniyle halen tartışmalı bir konudur. Doktor tarafından ani ölüme yol açabilen kalp hastalıklarına ait belirtilerin tam ve dikkatli bir şekilde sorgulanması ve fiziksel muayene sonrasında gerek duyulduğunda daha ileri testlerin yapılması tavsiye edilen yaklaşımdır. Bu kontrollerin iki yılda bir tekrarlanması önerilmektedir. Kontroller sırasında daha önceden göğüs ağrısı, bayılma veya bayılır gibi olma, egzersiz sırasında aşırı nefes darlığı veya yorulma olması, geçmişte kalpte üfürüm duyulmuş olması, yüksek kan basıncı (tansiyon) bulunması, yakın akrabalarda erken yaşta ölüm ve kalp hastalıklarının görülmesi gibi noktalar dikkatle sorgulanmalıdır. Fiziksel muayene ile ani ölüme yol açabilen bir çok hastalığa ait belirtiler tespit edilebilir ve böylelikle daha ileri tetkik yapılacak hastalar belirlenmiş olur.Bu ileri tektiler elektrokardiyografi, ekokardiyografi, eforlu EKG testi, elektrofizyoloji ve kalp kateterizasyonu olabilir.
“SPORCULARIN ANTREMANDA BOL SIVI ALMASI GEREKİR”
Prof. Dr. Mehmet Salih Bilal: Yukarıda bahsedilen hastalıkların önceden teşhis edilmesi halinde bazıları ilaçlarla, bazıları ameliyatsız olarak girişimsel kardiyolojik yöntemler ile bazıları ise kalp ameliyatları ile tedavi edilebilmektedir. Bu durumla karşılaşılmaması için spor yaparken bol sıvı alınmasının çok yararlı olduğu gösterilmiştir. Ani ölüme yol açabilecek olay ile karşılaşıldığında ise yeniden canlandırma işleminin çok profesyonelce ve zamanla yarışarak hızlı bir şekilde yapılması gerekir. İlk dakikalarda kalbe uygulanacak elektrik şoku kalbin yeniden çalışmasını sağlayabilir. Beyin ölümü kalp durmasından sadece 4 ila 6 dakika sonra gerçekleşmektedir. Olay geliştikten sonra başarı şansı oldukça düşüktür. Kalp çalışmaya başlasa da hastaların önemli bir kısmında beyin hasarı ortaya çıkmakta, daha sonra hastaneye giderken yolda veya hastanede yeniden kalp çalışması bozulabilmektedir.
